Thị trấn Khâm Đức

Còn đang mơ màng với cảnh rừng núi hoang vu hùng vĩ thì tấm bảng “Thị Trấn Khâm Đức” bỗng sừng sững ngay bên lề đường. Vợ chồng tôi rất vui sướng vì đây là một địa danh mà tôi rất mong muốn được đặt chân tới. Những năm trước đây tôi vẫn thường nói với bà xã về cái tên Khâm Đức này, nhưng lúc đó đâu có biết là nó xa xôi hẻo lánh và lại có một vị trí chiến lược quan trọng như thế này. Trong suốt mấy tiếng đồng hồ vừa qua, tôi cũng đã luôn miệng nhắc nhở tới nó. Lý do là vì vào khoảng đầu năm 1970, tôi đã được tham dự một cuộc hành quân trực thăng vận xuống thung lũng lịch sử này cùng với các chiến sĩ thuộc Tiểu đoàn 1, Trung đoàn 6, Sư đoàn 2 Bộ Binh. Cho nên bây giờ, thực tình, tôi rất sung sướng hãnh diện về việc trước kia đã được đặt chân tới nơi đây, coi đó như là một biến cố lớn trong cuộc đời. Biết bao huynh trưởng lính chiến thứ thiệt, cuộc đời quân ngũ lâu dài gian khổ, với những chiến công oanh liệt hiển hách hơn tôi xa vời, nhưng thử hỏi dễ có mấy ai đã có cơ hội dẫn được ... em gái hậu phương thuở nào đến tận chỗ mình đổ quân ngày trước, lên đến tận đỉnh Trường Sơn, để cùng cô em thăm lại chiến trường ngày xưa. 

Đây này, ngay chỗ này này, anh vừa phóng ra khỏi trực thăng thì một trái pháo rơi ở chỗ kia, anh phải nhào ngay xuống cái giao thông hào của Vi Xi đào sẵn nên mới toàn thây... VC vẫn còn đóng quân trên ngọn đồi kia kìa, khẩu đại liên từ đó nã đạn xuống đây ào ào, súng vẫn còn vang vọng chát chúa từ khu rừng trước mặt, bom nổ ầm ầm ngay sườn núi đó...

Tôi thì chỉ có thể cương với cô em đại khái như vậy, nói phét thêm là lộ tẩy ngay vì nàng đã biết quá rõ cuộc đời binh nghiệp làm... lính thành phố của tôi từ khuya rồi. Giá mà gặp phải quí vị nhỉ:

– Anh cho Đại Đội 1 tràn lên hướng đó, Đại Đội 2 đánh bọc hướng này, còn anh thì dẫn Đại Đội Trinh Sát từ đây lao thẳng ngay tới mục tiêu, khóa họng khẩu đại liên luôn... Trung uý X bị thương tại sườn núi đó, Thiếu úy V gục chết tại chân đồi kia kìa...

Le lói và oai phong lẫm liệt biết chừng nào. 

Lúc đó Khâm Đức là một vùng rừng núi hoang vu, thâm sơn cùng cốc, nhưng ngày nay, nó đã được biến thành một thị trấn có phố xá và dân cư tụ về làm ăn buôn bán. Từ xa người ta đã nhìn thấy hai tòa khách sạn nhiều tầng, sơn phết lòe loẹt, nổi bật lên trên nền xanh của rừng núi mênh mông bao la. Đây là một trong ba thị trấn trên đường HCM, hai thị trấn kia là Hiên (P’rao) và A Lưới. 

Khâm Đức có được một số dân cư như hiện nay, vì nó là một địa danh nổi tiếng trong chiến tranh nên đã thu hút nhiều du khách ngoại quốc. Nhưng lý do chính có lẽ vì nó là một nơi duy nhất trên suốt chiều dài con đường HCM, từ Đắc Tô đến A Tép, cả hơn năm, sáu trăm cây số đường rừng, toàn là núi non hiểm trở và dốc đứng, đây là một nơi duy nhất có được một mặt bằng khá rộng. Nhờ có mặt bằng này mà người ta có thể kiến thiết các phương tiện để du khách dừng chân nghỉ ngơi trong một chuyến du lịch đường dài mệt nhọc. 

 Như nhiều người đã biết, Khâm Đức là một thung lũng hẹp, bề ngang khoảng hơn 1 cây số, bề dài khoảng 3 cây số. Vì cũng là một trong các cái chốt quan trọng án ngữ đường tiến của quân đội Bắc việt trên đường mòn HCM, nên ngay từ thời Đệ nhất cộng hòa, Khâm Đức đã được đặc biệt lưu tâm. Một sân bay dành cho phi cơ vận tải C123 đã dược xây dựng để duy trì thường xuyên một trại Lực lượng Đặc biệt tại đây. Khâm Đức lúc đó cũng là chỗ tập trung cải huấn dành cho các cậu cao bồi du đãng bị bắt tại Sài Gòn. Sau cuộc đảo chánh 1963, khi làm chỉnh lý, tướng Nguyễn Khánh cũng đã biệt giam bốn tướng “trung lập” Kim, Đôn, Xuân, Đính tại đây. Khi quân đội Mỹ ồ ạt đổ vào Việt Nam, Khâm Đức cũng đã được Lực lượng Mũ xanh Hoa Kỳ sử dụng như một tiền đồn chủ yếu, sân bay được nới rộng cho C130 lên xuống. Tuy vậy, vì là một thung lũng quá nhỏ hẹp, nên sân bay rất dễ bị địch pháo kích, phi trường chỉ được sử dụng trong các trường hợp tối cần thiết, riêng các phi vụ chuyển thư hay tiếp tế hàng ngày thì phi cơ thường chỉ lướt sát phi đạo để bung hàng hóa ra rồi vọt lên ngay chứ ít khi dám đậu lại để xuống hàng.

 Nhưng chỉ ít năm sau đó, dưới áp lực quá nặng của địch, Lực Lượng Đặc Biệt Mỹ cũng phải rút khỏi Khâm Đức.

Khâm Đức giữ một vị trí chiến lược vô cùng quan trọng như vậy, nhưng cũng giống như vùng A Sau, A Lưới, vì nằm qúa xa, ngoài tầm yểm trợ của pháo binh, vào mùa mưa thì sương mù dầy đặc, không quân cũng không thể tiếp cứu hữu hiệu được. Cho nên các địa điểm này, tuy là những vị trí chiến lược vô cùng quan trọng để án ngữ đường xâm nhập của Bắc quân trên đường HCM, nhưng ngay cả khi quân lực Mỹ còn trực tiếp tham chiến, các cứ điểm này cũng đã đều bị bỏ ngỏ.

Riêng với Thành Mỹ (Thường Đức), đó là một địa điển duy nhất án ngữ trên đường HCM, nhưng có thể được yểm trợ bằng pháo binh từ các cứ điểm chung quanh như Đại Lộc, Duy Xuyên, Quế Sơn…

Vũ Linh Châu.